Fotowoltaika – kiedy pozwolenie na budowę?

Pozwolenie na fotowoltaikę lub zgłoszenie instalacji – podłączenie fotowoltaiki w świetle przepisów budowlanych

Niektóre inwestycje budowlane wymagają uzyskania pozwolenia na realizację prac, dlatego przed rozpoczęciem planowania inwestycji warto sprawdzić, czy taki dokument jest potrzebny i jak go zdobyć. A jak to wygląda w przypadku paneli fotowoltaicznych na gruncie lub dachu budynku? Konieczność uzyskania pozwolenia lub obowiązek zgłoszenia zależy od kilku czynników, takich jak moc instalacji, umiejscowienie paneli oraz specyfika terenu, na którym mają być zamontowane. Szczegóły poniżej.

 

Na przestrzeni lat doszło do uproszczenia formalności, z którymi wiąże się podłączenie fotowoltaiki. Wciąż jednak tak zwani prosumenci podlegają obowiązkom wynikającym z dwóch dokumentów prawnych:

 

• z ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku – Prawo budowlane,
• z ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku – Prawo energetyczne.

 

Prawo budowlane określa trzy sposoby realizacji robót budowlanych:

 

• uzyskanie pozwolenia na budowę,
• zgłoszenie inwestycji do organu budowlanego,
• możliwość realizacji inwestycji bez wymaganej decyzji ani wcześniejszego zgłoszenia.

 

Zgodnie z zasadami, rozpoczęcie robót budowlanych możliwe jest jedynie na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę. Istnieją jednak wyjątki, które są wyłączone spod tego wymogu na mocy ustawy Prawo Budowlane.

 

Zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt 12) Prawa Budowlanego, pozwolenie na budowę stanowi decyzję administracyjną, która zezwala na rozpoczęcie i prowadzenie budowy lub wykonywanie robót budowlanych inne niż budowa obiektu budowlanego.

 

Decyzję o pozwoleniu na budowę wydaje organ administracji architektoniczno-budowlanej na wniosek zainteresowanej strony. W postępowaniu dotyczącym budowy instalacji fotowoltaicznej uczestniczą:

 

• inwestor,
• właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy znajdujący się w obszarze wpływu planowanego obiektu.

 

Z kolei zgłoszenie budowy lub wykonania innych robót budowlanych (w tym także montaż paneli fotowoltaicznych) dokonuje się organowi administracji architektoniczno-budowlanej. W treści zgłoszenia należy określić rodzaj, zakres, miejsce, sposób wykonania oraz termin rozpoczęcia robót budowlanych. Pismo obejmujące zgłoszenie powinno również być uzupełnione m.in. o:

 

• oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane,
• odpowiednie szkice lub rysunki – w zależności od potrzeb,
• pozwolenia, uzgodnienia i opinie, których obowiązek dołączenia wynika z przepisów odrębnych ustaw (np. pozwolenie konserwatora zabytków).

 

CZYTAJ TAKŻE: Największe zalety i wady instalacji gruntowej pompy ciepła w domu

 

Warto zwrócić uwagę, że choć katalog sytuacji, kiedy powstaje obowiązek zgłoszenia inwestycji, jest obszerny, nie ma w nim wzmianki o instalacji fotowoltaicznej. Do przykładowych inwestycji wymagających zgłoszenia, które mogą być realizowane na nieruchomości, można zaliczyć:

 

• wolno stojące parterowe budynki gospodarcze, garaże i wiaty (o powierzchni zabudowy do 35 m2, łączna ilość tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni),
• oczyszczalnie ścieków o wydajności do 7,50 m3 na dobę,
• zbiorniki bezodpływowe na nieczystości ciekłe o pojemności do 10 m3,
• przydomowe stacje ładowania zgodnie z ustawą o elektromobilności i paliwach płynnych.

 

Jak zatem należy interpretować prawo budowlane w przypadku paneli fotowoltaicznych? Główny Urząd Nadzoru Budowlanego uważa, że są one traktowane jako urządzenie budowlane, zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt 9) ustawy Prawo Budowlane. Ogniwa wraz z instalacją towarzyszącą (w tym okablowaniem, inwerterami centralnymi lub mikroinwerterami i uziemieniem) stanowią urządzenia techniczne powiązane z obiektem budowlanym, umożliwiające jego użytkowanie zgodnie z przeznaczeniem.

 

Fotowoltaika bez pozwolenia i zgłoszenia na budowę – kiedy możliwa?

Niewielkie domowe instalacje fotowoltaiczne mieszczą się w trzeciej kategorii inwestycji, które zgodnie z postanowieniami art. 29 ust. 4 pkt. 3 lit. c) Prawa Budowlanego nie wymagają decyzji o pozwoleniu na budowę ani zgłoszenia wykonywania robót budowlanych.

 

Dotyczy to instalacji takich jak pompy ciepła, wolnostojące kolektory słoneczne oraz urządzenia fotowoltaiczne o mocy zainstalowanej elektrycznej nieprzekraczającej 150 kW.

 

Znowelizowane w 2023 r. przepisy zwalniają z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę w przypadku paneli fotowoltaicznych o mocy do 150 kW, co oznacza trzykrotność względem obowiązującego dotychczas limitu 50 kW.

POLECAMY: Czy fotowoltaika bez dotacji wciąż się opłaca w 2024 roku?

 

Brak zgłoszenia i pozwolenia na fotowoltaikę a pozostałe formalności

Zgodnie z art. 29 ust. 4, pkt. 3, lit. c ustawy Prawo budowlane, nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszenia, o którym mowa w art. 30, wykonywanie robót budowlanych polegających na instalowaniu pomp ciepła, wolno stojących kolektorów słonecznych, urządzeń fotowoltaicznych o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 150 kW z zastrzeżeniem, że do urządzeń fotowoltaicznych o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 6,5 kW stosuje się obowiązek uzgodnienia z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej, zwany dalej „uzgodnieniem pod względem ochrony przeciwpożarowej”, projektu tych urządzeń oraz zawiadomienia organów Państwowej Straży Pożarnej, o którym mowa w art. 56 ust. 1a.

 

Organy Państwowej Straży Pożarnej powinny być zawiadomione o zakończeniu montażu instalacji oraz planowanym jej uruchomieniu. Dodatkowe wymagania dotyczące ochrony przeciwpożarowej dotyczą instalacji o mocy zainstalowanej elektrycznej przekraczającej 6,5 kW.

 

Oprócz obowiązków informacyjnych inwestor powinien również zgłosić mikroinstalację (o mocy nieprzekraczającej 150 kW) operatorowi sieci dystrybucyjnej co najmniej 30 dni przed planowanym podłączeniem do sieci.

 

Choć inwestor zamierzający zainstalować panele fotowoltaiczne o mocy do 150 kW nie musi uzyskiwać formalnego pozwolenia ani dokonywać zgłoszenia, to należy pamiętać, że instalację powinny przeprowadzać wykwalifikowani instalatorzy. 

 

System powinien być dopasowany w celu maksymalizacji autokonsumpcji energii elektrycznej oraz ubezpieczony na wypadek ewentualnych szkód spowodowanych kradzieżą, wandalizmem lub warunkami atmosferycznymi.

 

Fotowoltaika bez zgłoszenia do Straży Pożarnej

Obowiązek uzgodnień z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz zawiadomienia organów Państwowej Straży Pożarnej nie obejmuje systemów fotowoltaicznych zainstalowanych na dachu lub na gruncie, których moc nie przekracza 6,5 kW.

 

Wszystkie instalacje fotowoltaiczne o mocy mniejszej lub równej 6,5 kW mogą więc działać bez zgłoszenia do Państwowej Straży Pożarnej i bez konieczności przeprowadzania procedur związanych z zabezpieczeniami przeciwpożarowymi.

 

CZYTAJ WIĘCEJ: Jaki kredyt na fotowoltaikę wybrać w 2024?

Panele fotowoltaiczne o mocy do 150 kW a przepisy – fotowoltaika bez pozwolenia, czasem potrzebne zgłoszenie

Roboty budowlane związane z montażem paneli fotowoltaicznych o mocy zainstalowanej elektrycznej nieprzekraczającej 150 kW nie wymagają pozwolenia na budowę ani też zgłoszenia. Takie instalacje można realizować bez względu na to:

 

• czy panele są montowane na budynku (np. na dachu) czy jako konstrukcje wolnostojące na gruncie,
• czy energia jest produkowana na potrzeby obiektu budowlanego czy na sprzedaż.

 

W niektórych przypadkach instalacje o mocy do 150 kW wymagają jednak zgłoszenia. Zgłoszenie jest konieczne, jeśli:

 

• panele są montowane na obiekcie budowlanym i ich wysokość przekracza 3 m,
• panele są montowane na gruncie na obszarze wpisanym do rejestru zabytków.

 

Inwestor musi dokonać zgłoszenia przed rozpoczęciem robót budowlanych.

 

Warto również pamiętać, że niezależnie od tego, czy panele fotowoltaiczne są montowane na podstawie zgłoszenia, czy też bez zgłoszenia i bez pozwolenia:

 

• inwestycja musi być zgodna z wymaganiami planu miejscowego lub decyzji o warunkach zabudowy, jeśli jest wymagana,
• w przypadku urządzeń fotowoltaicznych o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 6,5 kW wymagane jest uzgodnienie projektu budowlanego pod kątem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej oraz zawiadomienie organów Państwowej Straży Pożarnej.

 

Po zakończeniu montażu, należy poinformować o tym operatora sieci energetycznej, dostarczając mu istotne informacje, takie jak nazwa sieci, data przyłączenia oraz lokalizacja falownika. Operator sieci ma obowiązek w ciągu 30 dni dokonać wymiany licznika na dwukierunkowy oraz wydać certyfikat przystosowania sieci do zainstalowanego systemu fotowoltaicznego.

 

Fotowoltaika bez pozwolenia – wyjątki dla instalacji do 150 kW

Ponadto, w niektórych specyficznych przypadkach, pozwolenie na budowę może być konieczne nawet dla urządzeń o mocy do 150 kW. Pozwolenie na budowę, niezależnie od tego, jaką moc będą miały montowane panele - jest potrzebne w następujących, wyjątkowych przypadkach:

 

• montaż paneli fotowoltaicznych na budynku wiąże się z koniecznością przebudowy lub rozbudowy tego budynku, a roboty te wymagają pozwolenia,
• inwestycja zostanie zakwalifikowana jako wymagająca przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko lub na obszar Natura 2000 zgodnie z wymaganiami ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,
• panele fotowoltaiczne będą montowane na obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru zabytków.

 

Instalacja fotowoltaiczna a ochrona środowiska naturalnego – tylko z pozwoleniem na fotowoltaikę

Pozwolenie na fotowoltaikę jest konieczne, gdy inwestycja wymaga oceny wpływu na środowisko lub na obszar Natura 2000. Zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony środowiska (określonymi w rozporządzeniu Rady Ministrów z 10 września 2019 r. dotyczącym przedsięwzięć o znaczącym wpływie na środowisko), przedsięwzięcie, które może istotnie wpłynąć na środowisko obejmuje m.in. budowę przemysłową, w tym budowę systemów fotowoltaicznych lub obiekty magazynowe wraz z towarzyszącą infrastrukturą, o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż:

 

• 0,5 ha na obszarach objętych formami przyrody wymienionymi w art. 6 ust. 1 pkt. 1-5, 8 i 9 ustawy o ochronie przyrody lub w otulinach form ochrony przyrody, określonych w art. 6 ust. 1 pkt. 1-3 tej ustawy,
• 1 ha na obszarach, gdzie występują inne formy ochrony przyrody.

 

W praktyce pozwolenie na budowę zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony środowiska będzie przede wszystkim wymagane dla farm fotowoltaicznych.

 

System PV a ochrona zabytków – konieczne pozwolenie na fotowoltaikę

Zgodnie z postanowieniami art. 29 ust. 7 Prawa Budowlanego, prace budowlane, w tym instalacje fotowoltaiczne oraz inne technologie oparte na odnawialnych źródłach energii (OZE), podlegają:

 

• decyzji o pozwoleniu na budowę - jeśli prace są prowadzone przy obiekcie wpisanym do ewidencji zabytków,
• zgłoszeniu - jeśli prace są prowadzone na obszarze objętym rejestracją zabytków.

 

W sytuacjach, które mogą zagrażać dziedzictwu kulturowemu, wniosek o decyzję lub zgłoszenie muszą być poparte zgodą właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków, wydaną zgodnie z przepisami ustawy o ochronie zabytków i opiece nad nimi.

 

Zatwierdzenie montażu instalacji fotowoltaicznych na budynkach zabytkowych zależy nie tylko od zapewnienia przez inwestora stosowania metod minimalizujących ryzyko uszkodzeń zabytku. Ważne jest również uwzględnienie integralności bryły budynku, wpływu estetyki instalacji na elewację oraz innych szczegółów architektonicznych.

 

Instalacja fotowoltaiczna – fotowoltaika do 150 kW bez pozwolenia na budowę, a co powyżej tej mocy?

Nowelizacja ustawy o OZE wprowadza zmiany, zgodnie z którymi instalacja fotowoltaiczna o mocy przekraczającej 50 kWp, ale jednocześnie nie większej niż 150 kWp, nie wymaga pozwolenia na budowę. Instalacje w tym zakresie mocy określane są jako małe. Należy jednak spełnić wszystkie procedury związane z warunkami przyłączenia do sieci. Pierwszym krokiem jest uzyskanie warunków przyłączenia, ponieważ to operator energetyczny określa, na jakich warunkach nasza inwestycja może być przyłączona do sieci.

 

Instalacja fotowoltaiczna o mocy poniżej 150 kWp jest wystarczająca do pokrycia energetycznych potrzeb typowego gospodarstwa domowego. Jednak, gdy moc instalacji przekroczy tę granicę, może to sugerować komercyjne zastosowanie takiego przedsięwzięcia. Konsekwencją tego jest konieczność uzyskania pozwolenia dla instalacji PV, który planowana moc przekracza 150 kW.

 

Jak uzyskać pozwolenie na budowę fotowoltaiki?

Chcąc rozpocząć budowę instalacji fotowoltaicznej, kiedy wymaga to odpowiedniego zezwolenia budowlanego, należy złożyć wniosek o jego wydanie w starostwie lub urzędzie miasta. W niektórych przypadkach konieczne może być również uzyskanie pozwolenia na budowę w urzędzie wojewódzkim - informacje na temat tego, czy taki krok jest wymagany, można uzyskać w lokalnym urzędzie lub od specjalistów z zakresu prawa budowlanego.

 

Wnioskowanie o pozwolenie na budowę instalacji fotowoltaicznej powinno nastąpić odpowiednio wcześnie, zwłaszcza gdy instalacja ma być częścią nowo budowanego obiektu.

 

Po otrzymaniu pozwolenia, montaż instalacji musi być zrealizowany w ciągu trzech lat od daty pozytywnego rozpatrzenia wniosku. Niezrealizowanie montażu w tym terminie wymaga ponownego ubiegania się o pozwolenie na fotowoltaikę.

 

Fotowoltaika bez zgłoszenia – kara za niezgłoszenie instalacji fotowoltaicznej

Jakie kary czekają, jeśli nie poinformujemy operatora systemu dystrybucyjnego o montażu i uruchomieniu instalacji? Zgodnie z obowiązującymi przepisami, brak zgłoszenia fotowoltaiki skutkuje przede wszystkim tym, że nie otrzymamy od zakładu darmowej wymiany licznika na dwukierunkowy. Licznik ten umożliwia rejestrowanie i oddzielanie energii oddanej do sieci od energii pobranej - standardowe liczniki nie zapewniają takiej funkcji. A to oznacza, że brak zgłoszenia instalacji fotowoltaicznej będzie prowadził do naliczania wyprodukowanej energii jako zużytej (zakupionej), co poskutkuje wzrostem rachunków za prąd.

 

Natomiast jeśli rozbudujemy instalację bez zgłoszenia jej w ciągu 14 dni, możemy zostać ukarani grzywną do 1000 zł. W sytuacji, kiedy zwiększenie mocy mikroinstalacji nie powoduje przekroczenia limitu aktualnej mocy przyłączeniowej punktu poboru energii, a także nie rodzi to konieczności przebudowy przyłącza, to jedynym obowiązkiem po stronie prosumenta jest poinformowanie operatora sieci o zwiększeniu mocy mikroinstalacji.