Charakterystyka energetyczna budynku - czym jest?
Analiza zużycia prądu i klasy energetycznej jest ważna nie tylko w kontekście urządzeń, z których korzystamy, ale i nieruchomości. Dzięki temu możemy prognozować wysokość zobowiązań wobec zakładu energetycznego czy lepiej zarządzać budżetem, ale także spełniać normy prawne dotyczące domów energooszczędnych wymagane przez UE.
O ile parametry te w przypadku sprzętu AGD i RTV są łatwe do weryfikacji, o tyle w przypadku budynków potrzebne jest przygotowanie charakterystyki energetycznej budynku. Co to jest charakterystyka energetyczna budynku? Kto może wydać świadectwo energetyczne i jak podnieść efektywność energetyczną budynków? O tym w dalszej części artykułu.
Charakterystyka energetyczna – co to jest?
Charakterystyka energetyczna to opracowany przez specjalistę dokument zawierający zestaw danych oraz wskaźników energetycznych dotyczących budynku bądź też jego części. Określają one całkowite zapotrzebowanie na energię objętej analizą nieruchomości.
Obliczenia dokonywane są na podstawie parametrów instalacji grzewczej zastosowanej w budynku i zużycia ciepłej wody. Koszt zużycia energii kalkulowany jest na podstawie pomiarów mocy oraz sprawności instalacji, jak i izolacji oraz potencjalnych strat ciepła. Efektem pracy nad charakterystyką energetyczną budynku jest określenie wskaźnika rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną budynku (EP), wyrażonego jednostką kWh/m2rok. Pod uwagę brany jest także wskaźnik U, czyli przenikania ciepła oraz EP – określający roczne zapotrzebowanie na energię.
Charakterystyka energetyczna budynku jest niezbędnym dokumentem, gdy chcemy uzyskać pozwolenie na budowę. Wydawane jest ono w formie świadectwa energetycznego budynku. Zgodnie z narzuconymi przez Unię Europejską wymogami, każdy budynek musi bowiem spełniać szereg norm związanych z energooszczędnością. Na jego podstawie szacowane są też przyszłe koszty związane z ogrzewaniem wody i budynku.
Świadectwa energetycznego budynku a polskie i unijne normy
Obowiązek posiadania świadectwa charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku regulowany jest przepisami unijnymi, które wpłynęły na kształt ustawodawstwa polskiego w tym zakresie. Mowa tu o Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków z późniejszymi zmianami. Jej celem jest poprawa charakterystyki energetycznej budynków w Unii Europejskiej z uwzględnieniem warunków klimatycznych i lokalnych. Zawarto w niej minimalne wymagania oraz ujednolicone normy obliczania charakterystyki energetycznej.
W Polsce od stycznia 2021 roku obowiązuje nowy, tak zwany Standard WT 2021. Zgodnie z jego ustaleniami każdy nowy budynek musi spełniać następujące wymagania:
- wskaźnik EP (energii pierwotnej) powinien być nie większy niż 70 kWh/(m2∗rok). Oznacza to zaostrzenie przepisów w stosunku do uprzednio obowiązujących norm (wcześniej wskaźnik EP kształtował się na poziomie 95 kWh/(m2∗rok));
- współczynnik U, czyli przenikania ciepła wyrażany w jednostce W/m2K definiuje ilość ciepła, która ucieka z domu na zewnątrz. Jak można się domyślić, warto dążyć do uzyskania jak najniższej jego wartości, by uniknąć strat. Wskaźnik ten określa izolacyjność cieplną ścian, okien, drzwi, dachów oraz stropów. I tak, zgodnie z nowymi przepisami ściany zewnętrzne muszą od 2021 roku posiadać współczynnik U równy bądź niższy 0,2 W/m2K, ściany wewnętrzne 1,00 W/m2K, drzwi zewnętrzne i bramy garażowe 1,4 W/m2K, okna połaciowe 0,1 W/m2K, a zwykłe 0,9 W/m2K.
- wskaźnik EP, czyli roczne zapotrzebowanie na energię, w Standardzie WT 2021 nie jest możliwy do zachowania na odpowiednim poziomie w przypadku wyposażania budynków w tradycyjne kotły węglowe, olejowe, czy nawet gazowe. Choć wiele z nowoczesnych modeli pieców zasilanych tego typu paliwami skutecznie redukuje poziom emisji szkodliwych dla środowiska substancji, to jednak wszystkie te źródła mają pochodzenie kopalne i należą do zasobów nieodnawialnych. Aby więc móc spełnić wymogi WT 2021 i utrzymać wskaźnik EP na odpowiednim poziomie, konieczne jest wykorzystanie odnawialnych źródeł energii – czyli pochodzących ze słońca, wiatru lub z powietrza.
Kiedy świadectwo energetyczne budynku jest wymagane?
Konieczność przygotowywania charakterystyki energetycznej budynku, w tym i świadectwa energetycznego, obowiązuje od 1 stycznia 2009 roku. Wówczas wszedł w życie przepis zgodnie z Dyrektywą 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków oraz przepisów ustawy z dnia 19 września 2007 r. o zmianie ustawy - Prawo Budowlane.
W praktyce każdy nowy budynek, przed oddaniem do użytkowania, powinien posiadać swoje własne świadectwo energetyczne. Jego brak wiąże się z karą pieniężną w wysokości nawet 10 tys. zł. Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków każdy właściciel, zarządca budynku lub części budynku, a także osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, lub osoba, której przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, lub najemca, musi zadbać o przygotowanie świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynku lub jego części zbywanego na podstawie umowy sprzedaży, w tym i umowy sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu czy wynajmowanego.
Co zawiera świadectwo energetyczne budynku?
Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków świadectwo charakterystyki energetycznej zawiera:
- dane identyfikacyjne budynku lub części budynku;
- charakterystykę energetyczną budynku lub części budynku;
- zalecenia określające zakres i rodzaj robót budowlano-instalacyjnych, które poprawią charakterystykę energetyczną budynku lub części budynku.
Kto jest uprawniony do wystawiania świadectwa energetycznego budynku?
Świadectwo energetyczne budynku to element składowy projektu budowlanego. Z tego względu to na architekcie spoczywa obowiązek jego sporządzenia. Zgodnie jednak z obowiązującymi przepisami prawa, dokument może przygotować także inna osoba, która spełnia następujące warunki:
- posiada wyższe wykształcenie kierunkowe – w tym tytuł zawodowego inżyniera, inżyniera architekta, inżyniera architekta krajobrazu, inżyniera pożarnictwa, magistra inżyniera architekta, magistra inżyniera architekta krajobrazu, magistra inżyniera pożarnictwa albo magistra inżyniera, albo studia wyższe inne niż wymienione oraz studia podyplomowe, których program zawierał tematykę związaną z charakterystyką energetyczną budynków, wykonywaniem audytów energetycznych budynków, budownictwem energooszczędnym i odnawialnymi źródłami energii;
- ma uprawnienia budowlane – dokładnie definiuje je art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane;
- posiada pełną zdolność do czynności prawnych;
- nie była nigdy skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub za przestępstwo skarbowe;
- została wpisana do wykazu przez Ministra do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa.
Co istotne, osoba posiadająca uprawnienia do wystawiania świadectw energetycznych budynków ma obowiązek przechowywania sporządzonych dokumentów przez okres 10 lat oraz posiadać ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej pokrywające ewentualne szkody wyrządzone w związku z wystawieniem świadectwa charakterystyki energetycznej budynku.
Ważne są także kwestie formalne dotyczące sposobu przekazania przygotowanego certyfikatu energetycznego dla budynku. Zgodnie z zapisami ustawy, „osoba uprawniona do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej przekazuje osobie lub podmiotowi, który zlecił jego wykonanie, świadectwo charakterystyki energetycznej w postaci papierowej, opatrzone numerem nadanym w centralnym rejestrze charakterystyki energetycznej budynków oraz podpisem osoby uprawnionej”. Trzeba przy tym pamiętać, że świadectwo energetyczne budynku jest ważne przez okres 10 lat od dnia jego sporządzenia, lub krócej, jeśli w wyniku przeprowadzonych robót budowlano-instalacyjnych zmianie ulegnie charakterystyka energetyczna budynku bądź też jego części.
Klasa energetyczna budynku
Pakiet klimatyczny zaproponowany przez Unię Europejską wprowadził zmiany w wymaganiach dotyczących charakterystyki energetycznej budynków. Podjęte na szczeblu unijnym działania ukierunkowane są na obniżenie zużycia energii generowanej z udziałem paliw kopalnych. W zamian wspierane jest i promowane na szeroką skalę pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych, które jest skuteczną metodą redukcji emisji dwutlenku węgla.
Przepisy te zaczęto wdrażać już w 2014 roku, prowadząc do stopniowego obniżania dopuszczalnego poziomu współczynnika zużycia energii dostarczanej z zewnątrz, jak i współczynnika przenikalności cieplnej. Zgodnie z przepisami ustanowionymi przez Unię Europejską, energooszczędny budynek nie może przekraczać zużycia energii powyżej 70 kWh m2/rok. Odzwierciedleniem najnowszych wytycznych unijnych jest również wspomniany już w tym artykule Standard WT 2021. Zawarte w nim wytyczne określają charakterystykę cieplną budynku nakierowaną na maksymalizację wykorzystania OZE do ogrzewania budynków i zapewnienia ciepłej wody użytkowej, przy jednoczesnym eliminowaniu strat ciepła.
W myśl tych przepisów wyróżniamy cztery stopnie klas energetycznych budynków:
- klasa energooszczędna – przedział między 30-70 kWh m2/rok,
- klasa niskoenergetyczna – przedział między 15-30 kWh m2/rok,
- budynek pasywny – przedział między 0-15 kWh m2/rok,
- budynek zeroenergetyczny – 0 kWh m2/rok.
Jak podnieść efektywność energetyczną budynków?
Z analiz wynika, że na ogrzewanie i chłodzenie pomieszczeń w domach przypada blisko 70% całkowitego zużycia energii w danym gospodarstwie domowym. Z tego względu działania ukierunkowane na ograniczenie strat energii mają wręcz decydujący wpływ na poprawę charakterystyki energetycznej budynków. Wydajność energetyczna budynków nie tylko bowiem wpływa na wysokość rachunków za media, ale może mieć również wpływ na wartość nieruchomości.
Co możemy zrobić
-
Izolacja budynku
Co można zrobić w celu podniesienia efektywności energetycznej budynków? Przede wszystkim należy zadbać o odpowiednią izolację budynku. Pokrycie ścian zewnętrznych powinno być zaprojektowana tak, aby obniżyć zapotrzebowanie na ogrzewanie i chłodzenie, co z kolei wpłynie na redukcję zużywanej na tej cel energii. Izolacja powinna sprawić, że budynek będzie tak szczelny, jak to tylko możliwe. W nowych budynkach można to osiągnąć poprzez zastosowanie izolacji o wysokich parametrach oraz nietradycyjnych systemów ściennych, które oferują dodatkową izolację. Wymiana drzwi i okien w celu uniknięcia tak zwanych mostków termicznych z całą pewnością będzie również świetną inwestycją.
-
Monitorowanie zużycia energii
Po drugie, w celu podnoszenia efektywności energetycznej budynków, warto monitorować zużycie energii. Świadomość możliwości zaoszczędzenia na rachunkach sprawia, że zaczynamy bardziej się starać i kontrolować zużycie energii. Pozostawione w pokojach światło, kiedy z nich nie korzystamy, sprzęty AGD i RTV w trybie czuwania, wpięte do sieci ładowarki ‒ to tylko kilka z całego szeregu przykładów, które przyczyniają się do nadmiernego poboru energii.
-
Wymiana oświetlenia na LED
W celu podniesienia efektywności energetycznej budynków warto też przejść na oświetlenie LED. Żarówki LED mogą pomóc w zmniejszeniu zużycia energii nawet o 75% w porównaniu z tradycyjnym oświetleniem. Warto również rozpatrzeć montaż czujników ruchu, które aktywują światło tylko wtedy, gdy jest faktycznie potrzebne.
-
Fotowoltaika i pompy ciepła
Duże oszczędności generują również odnawialne źródła energii. Mowa tu przede wszystkim o fotowoltaice, dzięki której możliwe jest pozyskiwanie darmowego prądu ze słońca i wykorzystywanie go do oświetlania domu oraz zasilania różnego rodzaju urządzeń. Wśród posiadaczy domów energooszczędnych dużą popularnością cieszą się też systemy grzewcze wyposażone w pompy ciepła. Wykorzystują one energię pochodzącą ze środowiska naturalnego, która pobierana jest z gruntu, powietrza lub wody. Dzięki nim możliwe jest zarówno ogrzewanie domu, ciepłej wody użytkowej, jak i chłodzenie pomieszczeń w okresie letnim.
Czytaj także: Fotowoltaika i pompa ciepła. Bo razem lepiej!
Masz pytania? Potrzebujesz więcej informacji? Skontaktuj się z nami
